Shumica e qytetarëve serbë janë ende të orientuar politikisht drejt Rusisë, ndërsa Bashkimin Evropian, anëtarësimin e të cilit ata aspirojnë, e perceptojnë si partnerin më të rëndësishëm ekonomik.
Kështu thuhet në sondazhin “Orientimi i politikës së jashtme të Serbisë” të publikuar më 5 prill nga OJQ “Rruga e Tretë e Re”.
Sondazhi tregoi se edhe pas një viti nga fillimi i luftës në Ukrainë, qytetarët serbë ende besojnë se Rusia nuk është fajtore për fillimin e luftës. Megjithatë, një numër më i madh qytetarësh se vitin e kaluar do të votonin për anëtarësim në NATO, megjithëse me një përqindje të papërfillshme.
Miljan Mladenoviq, analist hulumtues për “Rruga e Tretë e Re” dhe autor i sondazhit, tha për Radion Evropa e Lirë (REL) se ata kishin pritur një ndryshim më të madh kur bëhet fjalë për pikëpamjet e qytetarëve dhe se gjendja e opinionit publik nuk ka ndryshuar shumë në muajt e kaluar.
Çfarë mendon Serbia: Kush është partneri më i rëndësishëm politik i Serbisë?
Serbia është kandidate për anëtarësim në BE që nga viti 2012 dhe dëshiron të jetë pjesë e këtij blloku politik.
Raporti i fundit i progresit i Komisionit Evropian për Serbinë për vitin 2022 thekson se Serbia duhet të përmbushë angazhimet e saj si çështje prioritare dhe në mënyrë progresive të përafrohet me Politikën e Përbashkët të Jashtme dhe të Sigurisë të BE-së, duke përfshirë masat kufizuese të BE-së, në përputhje me Kornizën negociuese BE-Serbi.
Që nga fillimi i pushtimit rus të Ukrainës, BE-ja ka vendosur disa paketa sanksionesh kundër Rusisë, për të cilat Serbia nuk ka pranuar.
Raporti i Komisionit Evropian nënvizon se Serbia ka vazhduar të zhvillojë marrëdhënie intensive dhe partneritete strategjike me Rusinë.
Ai shton se zyrtarë të lartë serbë kanë bërë deklarata që kundërshtojnë qëndrimin e BE-së ndaj agresionit rus.
Miljan Mlladenoviq nga “Rruga e Tretë e Re” thotë se beson se orientimi i qytetarëve serbë drejt Rusisë bazohet kryesisht në mbështetjen për çështjen e Kosovës.
Ajo që po e pengon integrimin evropian të Serbisë është pikërisht normalizimi i marrëdhënieve me Kosovën, pavarësia e së cilës nuk njihet nga Serbia dhe mbështetet nga Rusia.
Si do të votonin qytetarët e Serbisë kur bëhet fjalë për anëtarësimin në BE?
Sipas sondazhit Rruga e Tretë e Re, përqindja e qytetarëve që do të votonin në favor të anëtarësimit të Serbisë në BE është pothuajse e pandryshuar në krahasim me një vit më parë.
Nga ana tjetër, numri i atyre që do të votonin kundër anëtarësimit në BE u rrit me disa për qind.
Kur është fjala për hyrjen e Serbisë në NATO, ka një rritje të lehtë të atyre që do të votonin patjetër kundër, por edhe një rritje të qytetarëve që do të zgjidhnin hyrjen e Serbisë në NATO.
Miljan Mlladenoviq thotë se trendi i ndryshimit në këtë fushë është i dukshëm për një kohë të gjatë.
“Që nga fillimi i agresionit rus kundër Ukrainës, ne kemi vërejtur se ekziston një lloj ekstremizmi i opinionit publik, ku ata që më parë ishin neutralë, të pasigurt ose të butë për njërën ose tjetrën anë, janë bërë shumë më ekstremë në opinionet, dhe një numër më i madh i atyre që janë padyshim pro ose definitivisht kundër Bashkimit Evropian, NATO-s e kështu me radhë”, thotë ai.
Edhe pse përqindja e qytetarëve që patjetër do të votonin pro anëtarësimit të Serbisë në NATO është vetëm 8%, Mlladenoviq thekson se me siguri ka shumë më tepër pikëpamje të tilla se një vit më parë.
Si do të votonin qytetarët e Serbisë kur bëhet fjalë për anëtarësimin në NATO?
Në qershor, Serbia do të presë stërvitjen taktike ndërkombëtare “Platinum Wolf 23”, e cila do të bashkojë anëtarët e NATO-s, përfshirë Shtetet e Bashkuara të Amerikës (SHBA).
Autoritetet serbe kanë bërë përjashtim nga moratoriumi i stërvitjeve ushtarake me partnerë të huaj për të lejuar mbajtjen e këtyre stërvitjeve.
Moratoriumi për stërvitjet ushtarake me partnerët e huaj u vendos në shkurt 2022, disa ditë pasi Rusia nisi një agresion kundër Ukrainës fqinje.
Në atë kohë, Beogradi zyrtar njoftoi se nuk do të vendosë sanksione kundër Rusisë, por edhe se, në përputhje me politikën e neutralitetit ushtarak, ushtria serbe do të pezullojë të gjitha stërvitjet ushtarake me partnerët e huaj, si lindorë ashtu edhe perëndimorë, deri në një njoftim të dytë.
Stërvitja e paralajmëruar ka ngjallur kritika nga Kremlini, si dhe nga organizatat e krahut të djathtë në Serbi.
Nga ana tjetër, SHBA-ja mirëpriti vendimin e Serbisë për të organizuar një stërvitje ushtarake me partnerët e saj globalë të paqes.
Prej më shumë se 15 vitesh ushtria serbe funksionon sipas standardeve të NATO-s, të cilat përdoren edhe në misionet paqeruajtëse të Kombeve të Bashkuara dhe të gjitha organizatave të tjera. Forcat e Armatosura Serbe janë të dislokuara në misione të ndryshme të Kombeve të Bashkuara dhe Bashkimit Evropian.
Çfarë mendon Serbia: Kush është përgjegjës për luftën në Ukrainë?
Sipas sondazhit të “Rruga e Tretë e Re”, shumica e të anketuarve, 66%, besojnë se Perëndimi është përgjegjës për luftën në Ukrainë.
Pak më shumë se 21 për qind e konsiderojnë Rusinë përgjegjëse. Kjo përqindje është ulur nga pak më pak se 23.5 për qind një vit më parë.
Ky është mendimi në Serbi pavarësisht se Rusia nisi një agresion kundër Ukrainës fqinje më 24 shkurt 2022. Perëndimi është në anën e Ukrainës dhe dënon pushtimin.
Miljan Mlladenoviq nga “Rruga e Tretë e Re” thotë se që nga fillimi i agresionit rus kundër Ukrainës, mediat kanë paraqitur se kjo është në fakt një luftë mes Rusisë dhe Perëndimit.
“Pra, Perëndimi po përdor ukrainasit për të dobësuar pozicionin e Rusisë. Për më tepër, ndoshta kohët e fundit, për shkak të rritjes së sasisë së armëve që furnizohen në Ukrainë, qytetarët diku besojnë se Perëndimi është në fakt fajtori kryesor në të gjithë konfliktin.” shpjegon ai.
Siç thekson ai në intervistën e tij për RSE, qytetarët janë kryesisht të orientuar drejt Rusisë politikisht dhe Bashkimit Evropian ekonomikisht.
“Ata që janë pro Rusisë janë kryesisht pro-ruse sepse i referohen marrëdhënieve të mira në të kaluarën, se Rusia ka qenë gjithmonë në anën tonë, nuk ka qenë kurrë kundër nesh e kështu me radhë. Nga ana tjetër, ata që janë për “Perëndimi” është pothuajse si parazgjedhje i lidhur me faktin se Perëndimi është partneri ynë më i rëndësishëm ekonomik dhe se ne nuk duhet të luajmë me këtë”, thotë Mlladenoviq.
Çfarë mendon Serbia: Kush është shtylla ekonomike për të ardhmen?
Bashkimi Evropian vazhdon të jetë lider në investimet e huaja direkte në Serbi.
Sipas të dhënave nga Banka Kombëtare e Serbisë, të disponueshme për gjashtë muajt e parë të vitit 2022, investimet nga vendet e BE-së përbënin një të tretën e investimeve totale.
BE-ja ka qenë burimi i parë më i madh i investimeve të huaja në Serbi për më shumë se 10 vjet.
Priten ndryshime në qëndrimet e qytetarëve serbë
Miljan Mladenoviq i tha RSE se supozimi i “Rrugës së Tretë të Re” është se nga mesi i vitit 2023 do të ketë një gjendje dukshëm të ndryshme të opinionit publik.
“Paralelisht me sondazhet po bëjmë edhe hulumtime në media, më konkretisht monitorim mediatik. Që nga dhjetori, apo ndoshta edhe pak para fundit të vitit, kemi rënë në mbështetje të Rusisë në media. Numri i Artikujt pozitivë për Rusinë janë në rënie, ndërsa numri i artikujve neutralë dhe negativë për Rusinë po rritet”, thotë ai.
Ai shton se, në praktikën e studiuesve në mbarë botën, zakonisht duhen disa muaj nga ndryshimi i mënyrës së raportimit të mediave për një histori në ndryshimin e qëndrimeve të qytetarëve./RSE
